Sandig Hugo, Paul Sandig & Co.

Fabryka wyrobów srebrnych rozpoczęła swoją działalność w Legnicy 19 maja 1869 r. Jej założycielem był urodzony we Wrocławiu mistrz złotnictwa Hugo Sandig (ur. 24.06.1836 – zm. 24.01.1895). 3 lipca 1894 r. do firmy przystąpił syn założyciela, Paul Sandig (ur. 2.02.1864 – zm. 8.08.1940), a 1 lutego 1904 r. jego szwagier kupiec Richard O’Brien, który był mężem siostry Paula, Klary Sandig. W kolejnych latach, do stanowiącej już spółkę firmy „Paul Sandig & Co.”, przystąpili dalsi członkowie rodziny; kupiec Max Conrad i Margarete Condrad z domu Arndt. Po śmierci Maxa Conrada (zmarł w wieku 34 lat) i Richarda O’Briena (zm. 1920 r.) nowym wspólnikiem Paula w 1922 r. został Carl Beyer (ur. 27.06.1875 r. w Raciborzu). W 1934 r. przekształcono firmę w spółkę komandytową. W tym samy roku Paul Sandig wycofał się ze spółki. Wspólnie z synem Günterem zakupił od Oskara Sandiga, założony przez niego w 1910 r. zakład handlujący złotem, srebrem i nowym srebrem wraz zakładem galwanicznym przy Goldbergerstraße 25 (ul. Złotoryjska). Od tego momentu firmę Paul Sandig KG prowadził samodzielnie Carl Beyer, który zmarł 15 lutego 1937 r. Po jego śmierci interes znalazł się w rękach wdowy, Margarete Beyer/Beier z domu Arndt. Natomiast twórca najświetniejszego okresu w działalności spółki, Paul Sandig zmarł po ciężkiej chorobie w dniu 8 sierpnia 1940 r. 12 sierpnia został pożegnany w kaplicy legnickiego cmentarza. Zostawił żonę Marthe z domu Przewozny, syna Güntera, oraz trzy córki: Margarete Seibt (żona Richarda Seibta), Dorę Meier (żona dr Karla Meiera) i Johanne Pucher (żona Otto Puchera).
Paul Sandig był m.in. starszym Dobrowolnego Związku Złotników w Legnicy (Freien Vereinigung der Gold- und Silberschmiede zu Liegnitz). Zresztą jednym z założycieli Związku był jego ojciec, Hugo Sandig. Związek, założony w 1885 r. obejmował  swym zasięgiem miasto i powiaty ościenne: Bolesławiec, Złotoryja, Chojnów, Jawor, Lubin i Świerzawa. Hugo Sandig był pierwszym szefem zarządu tego związku cechów. Oprócz tego Paul w 1921 r. założył fundację Paul Sabdig & Co. – Stiftung, mającą na celu przyznawanie nagród za dobre wyniki pracy uczniów i pomocników.

Firma Liegnitzer Silberwarenfabrik Paul Sandig & Co. działała przy Katzbachstraße 8-10 (ul. Żeglarska). Początkowo produkowano tam gwoździe do sztandarów oraz ręcznie wykonywano srebrne sztućce. W 1911 r. po uprzedniej rozbudowie zakładu i wyposażeniu go w najnowocześniejsze maszyny, rozszerzono produkcję. W 1910 r. zakład zatrudniał 30 osób, w 1913 – od 60 do 70. Podczas pierwszej wojny światowej podjęto produkcję sztućców z alpaki platerowanych grubą warstwą srebra marki „COSA”. W okresie kiedy zakładem kierował Paul Sandig, firma stała się jednym z największych producentów wyrobów srebrnych w tej części Niemiec. W 1932 r. oferta firmy Sandiga zawierała 55 wzorów sztućców oraz 6 wzorów łyżeczek do kawy. Na zamówienie Reichszeugmeisterei (urzędu Rzeszy odpowiedzialnego za umundurowanie) w zakładzie wykonywano m.in. miniaturki odznaczeń za służbę w NSDAP.

Spółka Paul Sandig KG działała do zakończenia drugiej wojny światowej. Jej mienie zostało przejęte przez Pełnomocnika Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów w dniu 7 maja 1945 r. KERM stwierdził możliwość uruchomienia produkcji wyrobów stołowych ze srebra i posrebrzanych pod warunkiem uzupełnienia pasów, naprawy aparatów elektrycznych i urządzeń galwanizacyjnych. W związku z tym 8 czerwca 1945 r. nominowano przybyłego z Poznania złotnika Wacława Jasińskiego na tymczasowego kierownika zakładu. 19 lutego 1946 r. fabryka rozpoczęła swoją działalność jako Wytwórnia Wyrobów Srebrnych. Po znacjonalizowaniu w 1947 r. działała jako Państwowa Fabryka Wyrobów Srebrnych, znana później pod nazwą LEFANA.
Obecnie w miejscu dawnej fabryki Sandiga, a później Lefany, swoją produkcję prowadzi Warszawska Fabryka Platerów HEFRA.

Źródła:
R. Lemor, M. Kügler, Srebro ze Śląska 1871-1945, Görlitz 2010
R. Lemor, Mondsichel und Sonne. Band I: Die Gold- und Silberschmiedebranche in Schlesien mit ihren Betrieben in den Provinzstädten 1888-1945, Kassel 2011
K. Mołodyńska, Fabryka Nakryć Stołowych „Lefana” w Legnicy. Historia, wspomnienia, fotografie z dawnych lat, Legnica 2012 (maszynopis)