Tschirch Wilhelm

Muzyk i kompozytor Wilhelm Tschirch urodził się 8 czerwca 1818 r. w Zarębie (Lichtenau) koło Lubania Śląskiego. Jego ojcem był Christoph Tschirch, kantor i kompozytor muzyki, który przybył na Śląsk z Czech. Wilhelm miał spore rodzeństwo; trzy siostry i sześciu braci. Część z nich poszła w ślady ojca i podobnie jak on związali się z muzyką. Oprócz nauki w szkole, pobierali lekcje gry na akordeonie, pianinie, organach i skrzypcach. Kształcili się ponadto w zakresie teorii muzyki. Wilhelm początkowo, podobnie jak bracia uczył się w gimnazjum w Lubaniu. Następnie rozpoczął naukę w seminarium nauczycielskim w Bolesławcu, gdzie ukończył trzyletni kurs z najwyższą oceną. Kolejnym etapem w jego edukacji stał się Instytut Muzyki Kościelnej w Berlinie. Studiował tam w latach 1839-1840 teorię muzyki z uwzględnieniem zasad kompozycji chorału, fugi oraz techniki kontrapunktu. Doskonalił grę na organach i oraz fortepianie. Pobierał lekcje śpiewu i dyrygowania chórem. Od 1841 r. jako szczególnie wyróżniający się student, kontynuował naukę na Wydziale Muzyki Królewskiej Akademii Sztuki w Berlinie. Równocześnie uczęszczał na zajęcia z zakresu historii nauki muzyki oraz budowy kanonu i fugi prowadzone na berlińskim uniwersytecie przez prof. Adolfa Bernharda Marxa, znanego muzykologa i kompozytora.
Po ukończeniu studiów, w 1843 r. znalazł zatrudnienie w Legnicy na stanowisku kantora przy kościele Piotra i Pawła, później też dyrektora muzycznego miasta (od 1845 r.). Właśnie w Legnicy powstało dzieło, które zwróciło uwagę opinii publicznej. Za kompozycję zatytułowaną Einen Nacht auf dem Meere, Tschirch otrzymał w 1850 r. prestiżową nagrodę przyznaną przez Akademie für Männergesang w Berlinie. Wśród znaczących dzieł kompozytora wymienia się mszę na dwa głosy męskie op. 52, operę Meister Martin und sein Geselle z 1861 r. oraz uwerturę koncertową Am Niagara op. 78. Wilhelm Tschirch stworzył także kilka utworów na chór mieszany, komponował muzykę organową, napisał wiele pieśni. Jest też autorem licznych kompozycji solowych na fortepian, pisanych dla zarobku, które publikował pod pseudonimem Alex Czersky.
Legnicki historyk Arnold zum Winkel opisywał Tschircha jako człowieka niepozornego, skromnego, jednak obdarzonego ogromnym talentem muzycznym i niespotykaną energią. Kompozytor podczas legnickiego etapu swojego życia chętnie współpracował z Beniaminem Bilse.
Wilhelm Tschirch przebywał w Legnicy do 1852 r. Z miastem kompozytor pożegnał się koncertem, który miał miejsce 13 lutego 1852 r. w sali miejskiego teatru. Legniccy śpiewacy oraz muzycy orkiestry Bilsego, pod kierunkiem Tschircha wykonali wtedy m.in. jego kompozycję pt. Der Sängerkampf. Do dnia dzisiejszego osobę Wilhelma Tschircha upamiętnia niewielki kamień znajdujący się w ogrodzie willi przy ul. Grunwaldzkiej 40.
W 1852 r. Tschirch przeprowadził się do Gery, z którą związał się do końca życia. Sprawował tam urząd kapelmistrza, kantora, dyrygenta muzycznego miasta, ponadto nauczał śpiewu w gimnazjum oraz muzyki w seminarium nauczycielskim. Założył Towarzystwo Muzyczne (Musikalischen Verein für Gera), przyczynił się również do założenia męskiego towarzystwa śpiewaczego Geraer Liedertafel. Jego kompozycje cieszyły się dużą popularnością w środowiskach niemieckich emigrantów w Ameryce. Tschirch był honorowym członkiem ponad 50 towarzystw śpiewaczych, w tym wielu niemieckich związków działających w Ameryce i Australii. W 1888 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 6 stycznia 1892 r.

Źródła:
G. Humeńczuk, Legnicki epizod w życiu i twórczości Wilhelma Tschircha, Szkice Legnickie t. XXVI, Legnica 2005
H. Unverricht, Życiorysy Legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241 – 1945, Legnica 2008