Legnickie Pole - Wahlstatt

Miejscowość znana stała się dzięki bitwie z Mongołami, która miała miejsce 9 kwietnia 1241 r. Doszło wówczas do starcia wojsk dowodzonych przez księcia legnickiego Henryka II Pobożnego z oddziałami Batu-chana. W jej wyniku książę Henryk poniósł śmierć. Jego zwłoki pozbawione głowy według legendy zostały rozpoznane przez księżną Jadwigę. W miejscu ich odnalezienia zbudowano kaplicę, którą później rozebrano, wznosząc w tym tutaj murowany kościółek. Przy nim zaczęła powstawać osada którą nazywano Dobre Pole. W 1677 r. w źródłach pojawia się nazwa Wahlstadt, w 1885 – Wahlstatt. Można ją dosłownie przetłumaczyć jako Dobre Pole (niem. das Wohl – dobro, pomyślność, der Stadt – miasto, miejsce). Nie można wykluczyć także nawiązania do staro-wysoko-niemieckiego słowa wal (klęska, porażka), gdzie Wahlstatt oznaczałoby pole przegranej bitwy. Po 1945 r. wieś nosiła przez krótki okres nazwę Dobre Pole.

Pierwszym wzmiankowanym w 1324 r. mieszkańcem Legnickiego Pola był Busewoy z Wolstat. W XV w. wieś należała do benedyktynów. W 1535 r. po likwidacji prepozytury benedyktyńskiej, książę Fryderyk II sprzedał Hansowi von Leinigen za 1300 guldenów węgierskich posiadłości zakonne. Ok. 1540 r. stały się one własnością Johanna Kittlitza z Dobrocina. W 1555 r. wieś przeszła w ręce rodziny von Landskron. Kolejnymi jej właścicielami byli: Hans Abschatz na Strakowicach (1575), Friedrich von Abschatz (1578), Christoph von Braun z Wielkiego Obiszowa pod Głogowem (od 1592 r.), jego syn Hans, a po nim wnuk Hans Herman. 13 grudnia 1703 r. ostatni właściciel z tego rodu, Hermann von Braun za długi, zmuszony był sprzedać wieś czeskim benedyktynom z Broumova. Po sekularyzacji dóbr benedyktyńskich, która miała miejsce 1810 r. majątek od państwa kupił baron von Birkhahn. Kolejnymi jego właścicielami byli kapitan Knorr, Christoph Geyer (od lutego 1842 r.), a od 1847 wnuk generała i księcia Wahlstatt Gebharda Lebrechta Blüchera – hrabia Gebhard Blücher, któremu za zasługi w wojnach napoleońskich w 1818 r. cesarz nadał tytuł księcia von Wahlstatt. W 1861 r. posiadłości Legnickiego Pola przeszły w posiadanie hrabiego Gebharda Bernharda Karla von Blüchera, a ok. 1930 r. znalazły się ręku hrabiego Gustawa Blücher von Wahlstatt, mieszkającego na co dzień w Berlinie. Przed 1945 r. Legnickie Pole stanowiło siedzibę władz gminy. Obecnie także pełni taką samą rolę.
W XIV w. we wsi powstał kościół p.w. Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny. Według tradycji został on wzniesiony na miejscu odnalezienia zwłok księcia Henryka Pobożnego. Od 1535 r. świątynia użytkowana była przez protestantów. Na krótko w latach 1703-1708 wróciła do katolików. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą płomieni (1641, 1706). Przy tej średniowiecznej budowli znajduje się cmentarz, pozbawiony w 1978 r. nagrobków i epitafiów. Od 1961 r. obiekt pełni funkcję muzealną. Działa tutaj Muzeum Bitwy Legnickiej będące oddziałem Muzeum Miedzi w Legnicy.

Świadectwem świetności Legnickiego Pola jest barokowy zespół klasztorny, który powstał z inicjatywy opata Benedyktynów Othmara Zinke. Klasztor został wzniesiony w latach 1723-1726 według projektu architekta Kiliana Ignaza Dietzenhofera, przy współpracy z kamieniarzem Johannem Christianem Bobersacherem z Legnicy oraz rzeźbiarzem Karlem Josephem Hiernle z Pragi. Kompleks składa się z dwóch czteroskrzydłowych budynków, z wewnętrznymi dziedzińcami, połączonych wspólnym traktem wschodnim, rozdzielonych bryłą wzniesionego później kościoła (p.w. Krzyża Świętego i Świętej Jadwigi), stanowiącego centralny element całej kompozycji. Po sekularyzacji majątków kościelnych przez władze pruskie w 1810 r. klasztor stał się własnością państwa. Służył wtedy m.in. jako lazaret i kwatery dla gości przeprowadzanych w 1828 i 1835 r. manewrów wojskowych. W 1836 r. król Fryderyk Wilhelm III podjął decyzję o ulokowaniu w dawnym klasztorze siedziby szkoły wojskowej kształcącej kadetów (Kadettenanstalt). Po wykupieniu z rąk prywatnych zabudowań i gruntów błyskawicznie przystąpiono do rozbudowy i adaptacji obiektów według projektów wybitnego architekta Karla Friedricha Schinkla. W dniu 28 kwietnia 1838 r. naukę w Szkole Kadetów rozpoczęło pierwszych czterdziestu uczniów wywodzących się ze szlacheckich rodów Śląska i Wielkopolski. Uroczyste otwarcie placówki nastąpiło trzy miesiące później – 3 sierpnia. W drugiej połowie XIX w. liczba uczniów wzrosła już do 200 kadetów. Przez osiemdziesiąt lat istnienia szkoły, jej mury opuściło pięć tysięcy wychowanków. Wśród nich znalazł się m.in. przyszły marszałek polny i prezydent Niemiec Paul von Hindenburg (w szkole od 1859 do 1863 r.), jeden z najlepszych pilotów pierwszej wojny światowej Manfred von Richthofen (znany jako Czerwony Baron) czy Helmuth von Pannwitz – generał Wehrmachtu i SS. Instytucja działała do 1920 r. Od maja tego samego roku w jej murach powstał cywilny, państwowy zakład wychowawczy (Staatliche Bildungsanstalt), przekształcony w 1933 r. w szkołę o politycznym charakterze (National-Politische Erziehungsanstalt). Podczas drugiej wojny światowej mieścił się tutaj jeniecki obóz dla francuskich oficerów i ordynansów (oflag VIII F Wahlstatt), utworzony w 2. poł. 1940 r. i zlikwidowany 1 grudnia 1941 r. Przebywało w nim 962 jeńców. Po wojnie obiekt został zajęty przez Rosjan. Tutaj remontowane były m.in. katiusze. W marcu 1957 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu powołało działający do dziś Dom Pomocy Społecznej w Legnickim Polu, którego siedzibą został zaadaptowany do tego celu kompleks poklasztorny.

W Legnickim Polu znajduje się jeden z największych zabytków sztuki sakralnej w Polsce. Jest nim wzniesiony w latach 1727-1731 kościół p.w. Krzyża Świętego i Świętej Jadwigi. Kamień węgielny pod jego budowę wmurowano 25 sierpnia 1727 r. Natomiast jego konsekracja nastąpiła 10 sierpnia 1738 r. Autorem projektu podobnie jak w przypadku założenia klasztornego był Dietzenhofer. Główną ozdobą kościoła są freski wykonane na sklepieniu przez niemieckiego malarza Cosme Damiana Asama. Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 1 maja 2004 r. świątynia wraz z kościołem p.w. św. Trójcy Św., klasztorem i pawilonem ogrodowym została uznana za Pomnik historii Polski. 15 czerwca 2014 r. kościół św. Jadwigi został ogłoszony bazylika mniejszą.

W latach 1839-1840 na północno-zachodnim krańcu wsi wzniesiono pałac, który był siedzibą Blücherów. Był to skromny, dwukondygnacyjny obiekt nakryty dachem czterospadowym. Budynek został rozebrany prawdopodobnie w latach 50. XX w.
Na terenie wsi znajdowały się trzy pomniki. Pierwszy usytuowany był w centralnej części wsi obok kościoła św. Trójcy. Był to odsłonięty w 1910 r. pomnik poświęcony mieszkańcom Legnickiego Pola i okolicznych wsi poległym w wojnach prusko-austriackiej (1866), prusko-francuskiej (1870-1871) oraz walkach w Afryce (1904-1905). W pobliżu nieistniejącego obecnie pałacu Blücherów znajdował się odsłonięty w 1924 r. pomnik upamiętniający mieszkańców gminy poległych w czasie pierwszej wojny światowej. Z tego samego roku pochodził pomnik wykonany według projektu Georga Schuberta, rzeźbiarza z Kamiennej Góry poświęcony poległym podczas pierwszej wojny światowej wychowankom miejscowej szkoły kadetów. Monument składał się z dwóch części: podstawy z inskrypcją oraz płaskorzeźby wyobrażającej Michała Archanioła. Fragmenty zniszczonych pomników zostały zebrane i w 2003 r. zgromadzone przy Muzeum Bitwy Legnickiej.

Położenie: 51°08′42″N 16°14′31″E.
Liczba mieszkańców: 1846 – 524, 1910 – 815, 1933 – 1030, 1939 – 1104, 2013 – 1326.

Źródła:
Bucki A., Dobre Pole. Szkic do dziejów Gminy Legnickie Pole, Legnickie Pole 2013.
Humeńczuk G., Kurowska A., Legnickie Pole. Przewodnik, Legnica 2005.
Łuczyński R.M., Rezydencje i majątki szlacheckie w powiecie legnickim do 1945 roku, Wrocław 2012.
Nazwy geograficzne Śląska, t. VI, pod red. S. Sochackiej, Opole 1992.